Geschreven door Jan van der Borden. Jan was 31 jaar lang actief als KNO-arts.

Een bijholteontsteking, oftewel sinusitis, ontstaat vaak na een verkoudheid. Maar wist je dat je ook een bijholteontsteking kunt krijgen zonder verkouden te zijn? Dit kan verschillende oorzaken hebben. Ik leg uit hoe dat kan en wat je eraan kunt doen.

Wat gebeurt er bij een bijholteontsteking?

De bijholtes zijn met lucht gevulde ruimtes in je schedel, rondom de neus. Ze zijn van binnen bekleed met slijmvlies. Normaal gesproken blijft dit slijmvlies gezond en dun, zodat lucht en slijm vrij kunnen bewegen. Maar bij een bijholteontsteking raakt het slijmvlies gezwollen. Dit kan ervoor zorgen dat de doorgang naar de neus blokkeert. Het slijm kan dan niet goed weg en hoopt zich op. Dit geeft klachten zoals:

• Druk of pijn in je gezicht, vooral rond de ogen of wangen.
• Verstopte neus of een drukkend gevoel in het hoofd.
• Verminderd of verdwenen reukvermogen.
• Soms koorts of een dikke, geelgroene neusuitvloeiing.

Onderstaande afbeelding laat dit goed zien. Links een gezonde sinusitis. Rechts een sinus infectie, waarbij de bijholtes gevuld zijn met slijm, in dit geval de kaakholtes.

Vaak ontstaat deze ontsteking door een verkoudheid. Het slijmvlies in de neusholten doet ook het slijmvlies in de neusbijholten ontsteken. Het slijmvlies van de neusholten is dan dus de oorzaak en dat is typisch voor een verkoudheid. Maar er zijn ook andere oorzaken die niets met een verkoudheid te maken hebben.

Oorzaken van een bijholteontsteking zonder verkoudheid

1. Allergie
   Als je last hebt van allergieën, zoals hooikoorts of een huisstofmijtallergie, kan dit leiden tot een bijholteontsteking. Bij een allergie raakt het neusslijmvlies geïrriteerd en gezwollen. Dit kan dezelfde blokkade veroorzaken als bij een verkoudheid.
2. Neuspoliepen
   Neuspoliepen zijn kleine, goedaardige gezwellen in de neus. Ze ontstaan door een chronische irritatie van het slijmvlies. Neuspoliepen kunnen de doorgangen naar de bijholtes blokkeren, waardoor slijm zich ophoopt en een ontsteking ontstaat.
3. Gebogen neustussenschot
   Een scheef neustussenschot kan ervoor zorgen dat de lucht en het slijm in je neus niet goed kunnen doorstromen. Hierdoor ontstaat sneller een blokkade in de bijholtes, wat kan leiden tot een ontsteking.
4. Tandproblemen
   Wist je dat een probleem met je tanden of kiezen ook een bijholteontsteking kan veroorzaken? Vooral een ontsteking van een wortel in je bovenkaak kan uitbreiden naar een kaakholte, omdat deze vlak bij elkaar liggen. Dit heet een tandwortelabces. Bij 25% van de geïsoleerde kaakholteontstekingen is er een dentogene (tandheelkundige) oorzaak.
5. Luchtvervuiling en irritatie
   Langdurige blootstelling aan rook, stof, sterke geuren of chemische dampen kan het neusslijmvlies irriteren. Dit kan zwelling en verstopping veroorzaken (ontregeld neusslijmvlies), wat uiteindelijk kan leiden tot een ontsteking.
6. Afweerstoornis
   Als je immuunsysteem minder goed werkt, bijvoorbeeld door langdurige stress of het gebruik van bepaalde medicijnen, heb je meer kans op infecties, waaronder een bijholteontsteking. Ook een zeldzame aandoening zoals ciliaire dyskinesie kan de afweer in de luchtwegen verstoren.

Wat kun je doen?

Bij een bijholteontsteking zonder verkoudheid, zijn er verschillende manieren om de klachten te verlichten:            

• Neusspoelingen met een zoutoplossing kunnen helpen om het neusslijmvlies schoon te houden en de biofilm van bacteriën af te breken. Dit kan vooral gunstig zijn voor mensen met (chronische) neusbijholteontsteking. Xylitol is speciaal ontwikkeld voor mensen met (chronische) neusbijholteontsteking. De combinatie van spoelzout en xylitol zorgt voor optimale reiniging én de afbraak van de biofilm van bacteriën. 

• Gebruik een neusspray: ontzwellende neussprays kunnen de doorgangen openen. Let op dat je neussprays met xylometazoline niet langer dan zeven dagen gebruikt.
  
  
• Ga naar de huisarts: als je merkt dat de klachten langer dan drie weken aanhouden, hevige pijn veroorzaken of gepaard gaan met koorts, neem dan altijd contact op met je huisarts.
  
  Vermoed je dat allergieën of neuspoliepen de oorzaak zijn? Neem dan contact op met je huisarts. Soms is een behandeling nodig, zoals medicatie tegen allergieën of een operatie voor neuspoliepen.
  
  Heb je gebitsproblemen? Dan is het verstandig om je tandarts te raadplegen. Soms is een tandheelkundige ingreep nodig.

Tot slot

Hoewel een verkoudheid een veelvoorkomende oorzaak is van een bijholteontsteking, zijn er andere oorzaken waar je misschien niet direct aan denkt. Door goed naar je klachten te kijken en eventueel advies van een arts in te winnen, kun je de oorzaak achterhalen en de juiste behandeling kiezen.

Lees ook onderstaande blogs over dit thema:

Heb ik last van sinusitis of rhinitis?

Chronische bijholteontsteking: symptomen & oorzaken

Bronvermelding

• Neus.nu. (2022, 14 december). Scheefstand neustussenschot | neus.nu | Portaal van KNO-artsen. neus.nu. 

• Neus.nu. (2024, 20 november). Allergie | neus.nu | Hét portaal van KNO-artsen in Nederland en België. neus.nu. 

• Neus.nu. (2023, 7 februari). Neuspoliepen | Neus.nu | Platform van KNO-Artsen. neus.nu. 

• Neus.nu. (2022, 5 augustus). Ontregeld neusslijmvlies | neus.nu | Hét portaal van KNO-artsen. neus.nu. 

• Neus.nu. (2022, 18 maart). Primaire ciliaire dyskinesie | neus.nu | Hét portaal van KNO-artsen in Nederland en België. neus.nu.

Dit artikel is geschreven door:

Jan van der Borden
KNO-arts

Jan is sinds 1989 KNO-arts. Hij heeft gewerkt in het AMC, Andreas Ziekenhuis, SLAZ en het BovenIJ Ziekenhuis. Hij is erelid van de Nederlandse KNO-vereniging. Voor deze vereniging en andere zorgaanbieders professionaliseert hij websites, zoals neus.nu. Via miotheek.nl geeft hij nascholing over otologie voor o.a. huisartsen.

“Ik zat heel lang in het KNO-vak en ondersteun nog steeds graag mensen met mijn kennis en kunde. Dat deed ik in mijn spreekkamer, maar nu ook met duidelijke uitleg op diverse websites.”