Geschreven door Jan van der Borden. Jan was 31 jaar lang actief als KNO-arts.

Toen ik twee jaar geleden stopte met mijn KNO-praktijk had ik in 31 jaar tijd misschien 25 patiënten gezien met een reukstoornis.

De wereld is veranderd op het gebied van reukstoornissen dankzij COVID-19. Mijn KNO-collegae zagen het eerste jaar van de pandemie een compleet nieuw reukprobleem op zich afkomen. Hadden zij deze patiënten iets te bieden? Ja, gelukkig wel. Want enkele jaren eerder was uit beperkt onderzoek gebleken dat reuktraining hielp om sneller en beter van je reukprobleem verlost te worden.

Bekijk de reuktrainingen

De kans voor een goed opgezet wetenschappelijk onderzoek diende zich aan. Maar de energie van (ook KNO-)artsen ging met name naar de ernstigere patiëntencategorie: patiënten met corona die op de intensive care lagen.

Later tijdens de pandemie werd duidelijk dat de schade door corona anders verliep dan bij verkoudheid en/of griep. Waarschijnlijk beschadigt corona de steuncellen in het reukslijmvlies (simpel gezegd: de connectie van de neus naar de hersenen). Maar eigenlijk is nu nog niet helemaal duidelijk hoe het precies zit. Dat heeft meer wetenschappelijk onderzoek nodig.

Het belang van reuk

Wat wel duidelijk is geworden in de afgelopen twee jaar is de bewustwording hoe belangrijk het zintuig reuk voor ons is. Op het moment dat je geen reuk meer hebt, besef je pas wat je mist.

Door reukstoornissen veranderen hele praktische en vanzelfsprekende dingen. Je ruikt het eten niet meer, waardoor het koken moeilijker gaat. En hierdoor smaakt je eten ook niet goed. Je reuk verliezen heeft niet alleen effect op je eten en drinken (wijn!), maar het kan ook heel gevaarlijk zijn. Omdat je rook, brand of chemische gassen ook niet meer ruikt.

Helpt reuktraining?

Het herstel van het coronavirus duurt veel langer dan ‘normale’ griep. Tijdens het herstellen van corona kan je reuk vervormen. Deze reukvervorming (of reukstoornis) is moeilijk te behandelen of herstellen.

Helpt reuktraining je zintuig herstellen? Wij (KNO-artsen) weten het eigenlijk niet zeker. Wat wel zeker is, is dat dit de enige behandeling is die nu bestaat voor een reukverlies of reukvervorming. Het is om die reden toch belangrijk reuktraining in te zetten. En wel zo snel mogelijk, zodat zenuwreukbanen - ook al is het maar gedeeltelijk - actief blijven.

Even in het kort: reuktraining wordt ook wel ‘fysiotherapie’ voor je neus genoemd. Je traint je reukvermogen door aan flesjes met speciale geuren te ruiken. Zo ga je je neus en hersenen trainen om weer de connectie tussen een geur en een object te maken.

“Door je neus te blijven gebruiken en je reukvermogen en hersenen te blijven trainen, houd je deze ‘wakker’ of actief. Dit helpt het nog goed werkende gedeelte van je neus (en zenuwstelsel) optimaal herstellen. Zodat je na de griep en verkoudheid van corona je neus weer goed kunt gebruiken.

Bij reuktraining is het niet alleen belangrijk steeds aan nieuwe geuren te ruiken, maar ook te visualiseren wat je zou moeten ruiken. De patiëntenvereniging reuksmaakstoornis.nl helpt je hierbij.

App voor reuktraining

Reuktraining blijkt in de praktijk moeilijk vol te houden te zijn. De ideale aanpak voor de training is namelijk 3 tot 6 maanden. En dat is een lange tijd om dagelijks aan vier dezelfde flesjes te ruiken. Gelukkig zijn daar hulpmiddelen voor dankzij reuksmaakstoornis.nl. Zij hebben een app ontwikkelt die helpt bij visualisatie door middel van spelletjes (de app heet: reuktraining.nl). Zo is reuktraining nooit meer saai.

Richtlijn bij reukverlies of reukvervorming door COVID-19

Heb je last van reukverlies of ruik je andere geuren door corona? Dan hoef je in principe niet naar de KNO-arts te gaan. Dat kost onnodig veel tijd en levert hetzelfde advies op: start snel met reuktraining. Omdat de relatie tussen de reukstoornis en Covid-19 al is gelegd, is verdere diagnostiek niet nodig.

Bestaat de reukstoornis na een Covid-19-infectie langer dan een maand dan wordt reuktraining geadviseerd. Deze aanpak wordt sinds kort ook ondersteund door de richtlijn over dit ziektebeeld. Deze richtlijn houden (KNO-)artsen en huisartsen aan bij hun behandeling.

Dus samenvattend: begin direct met reuktraining als je niks meer ruikt of anders ruikt door corona. En visualiseer die fleurige, rode roos als je aan het ‘roos’ geurflesje ruikt.

Dit artikel is geschreven door:

Jan van der Borden
KNO-arts

Jan is sinds 1989 KNO-arts. Hij heeft gewerkt in het AMC, Andreas Ziekenhuis, SLAZ en het BovenIJ Ziekenhuis. Hij is erelid van de Nederlandse KNO-vereniging. Voor deze vereniging en andere zorgaanbieders professionaliseert hij websites, zoals neus.nu. Via miotheek.nl geeft hij nascholing over otologie voor o.a. huisartsen.

“Ik zat heel lang in het KNO-vak en ondersteun nog steeds graag mensen met mijn kennis en kunde. Dat deed ik in mijn spreekkamer, maar nu ook met duidelijke uitleg op diverse websites.”